Đi khắp đất nước Việt Nam, nơi đâu ta cũng bắt gặp hình ảnh những cánh đồng xanh mướt, thẳng cánh cò bay. Cây lúa đã gắn bó, thân thiết với con người, làng quê Việt Nam.

Cây lúa đóng một vai trò quan trọng trong đời sống vật chất và đời sống tinh thần của người Việt Nam ta.

Không rõ từ khi nào cây lúa xuất hiện, nhưng có lẽ nó có mặt đã rất lâu rồi. Lúa là loại lương thực chính trong ngũ cốc. Lúa thuộc cây thân thảo. Thân cây tròn chịa làm nhiều lóng và mắt. Lòng thường rỗng ruột chỉ có phần mắt là đặc. Lá lúa có phiến dài và mỏng mọc bao quanh thân. Rễ lúa không dài, thường mọc thành chim, bám vào bùn để hút các chất dinh dưỡng cho cây.

Hoa lúa nhỏ, mọc thành chùm, hoa không có cánh chỉ có những vẩy nhỏ bao lấy nhụy. Hoa lúa chín cũng chính là lúc lúa trở thành hạt.

Quá trình phát triển của lúa được chia thành bốn giai đoạn. Đầu tiên lúa được ươm mầm từ những hạt thóc căng mẩy. Hạt thóc giống ngâm nước ấm, ủ lên mầm rồi gieo xuống bùn. 

Chỉ khoảng ba bốn ngày, những mầm non đã vươn lên trở thành những cây mạ xanh mướt. Lúa phát triển rất nhanh, từ một thân lúa, lúa đâm nhánh, phát triển thêm nhiều thân, rội tựa nhau mà sinh sôi. 

Lúa mọc thành từng bụi, từng khóm san sát nhau. Khi lúa đang thì con gái, lá lúa vươn dài, hơi cong, xanh mướt một màu. Lúc đó, thân lúa cần nhiều chất dinh dưỡng nhất để ngạm đòng, kết hạt.

Khi đó, cánh đồng trải dài như một tấm thảm khổng lồ. Cả cánh đồng ngát dậy một mùi thơm của lúa mới. Hương lúa thấm sâu trong từng nếp khăn, sợi vải của người nông dân. 

Còn có gì đẹp hơn thành quả sau bao cố gắng, ất vả để làm nên một hạt gạo. Ở miền bắc có hai vụ lúa chính, vụ chiêm và vụ mùa. Và có hai loại gạo chính là gạo nếp và gạo tẻ.

Lúa có công dung từ gốc đến ngọn. hạt thóc xay thành những hạt gạo trắng ngần. hạt gạo là phần quan trong nhất trên cây lúc. Nó cung cấp cho ta nhiều chất dinh dưỡng cần thiết cho cơ thể. 

Ngoài ra, còn làm được nhiều loại bánh khác nhau. Thân cây lúa là rạ, rơm dùng cho trâu, bò ăn nhất là vào những đêm đông. họ còn dùng rơm rạ làm ttranh, làm chất đốt.

Ngày nay cuộc sống đã tốt hơn, họ không còn dùng rơm rạ làm chất đốt, là tranh mà bây giờ đã có bếp ga dùng để nấu nướng. Vỏ thóc hay ta thường gọi là trấu dùng để lót trứng ga, trứng vịt mỗi khi đi xa. 
Trấu còn dùng để trộn với đất là cho đất tơi, xốp hơn. Hiện nay Việt Nam đã lại tạo được hơn ba mươi loại giống.

Việt Nam từ một nước đói nghèo giờ đã đứng thứ hai trên thế giới về nông nghiệp lúa nước.

Cây lúa không chỉ mang lại cho ta cuộc sống ấm no mà nó còn mang lại giá trị tinh thần trong đời sống văn hóa của Việt nam. Lúa thích nghi với nhiều môi trường với nhiều loại đất: ở trên cạn hay ở dưới nước, dưới bùn,. cũng như người dây, cây lúa cần cù chắt lọc những gì tinh túy nhất ở đất mẹ mà lớn lên trở thành cây lương thực chỉ yếu của nền kinh tế nông nghiệp Việt Nam.

Cây lúa từ lâu cũng đã trở thành đề tài sáng tác cho các nhạc sĩ. Đã có rất nhiều bài hát về cây lúa như: Hạt gạo làng ta hay em đi ngữa biển vàng, ...

Trong những lời hát ru của những bà mẹ cũng không thể thiếu những cánh đồng lúa. Thật khó có loài cây nào lại có vai tròn quan trọng trong đời sống vật chất và tinh thần như cây lúa.

Năm tháng trôi qua, nền công nghiệp hóa, hiện đại hóa đã thịnh hành nhưng hình ảnh cây lúa và giá trị tiềm năng của đất nước, chẳng những thế mà nó còn được lấy làm biểu tượng của các nước ASEAN như một biểu tượng cao quý.
Người nông dân xưa vốn hiền lành, chất phát. Sáng, họ vác cuốc ra đồng. Ban đêm, giấc mơ toàn thấy những cây lúa. Lúa là đói no, hạnh phúc, là niềm tin, nỗi buồn của người nông dân. Nó còn là người bạn có thể chia sẻ nỗi lòng và rồi đời người lại han hòa, gửi lắm vào đời lúa thông qua những từ ngữ nôm na, sinh động. Cây lúa gần gũi với người nông dân cũng như bờ tre, khóm chuối. Bởi vậy thấm đãm tình người và hồn quê cùng mưa nắng, sương gió, càng nồng nàn, thân thương.

Tóm lại, cây lúa có tầm quan trọng rất lớn đối với nền kinh tế nước nhà chủ yếu còn dựa vào nông nghiệp. Cây lúa bao đời nay là người bạn thân thiết của người nông dân Việt Nam không chỉ về vật chất mà còn về tinh thần.